AİLENİN GELİŞİM AŞAMALARI: AİLE YAŞAM DÖNGÜSÜ

Ailenin de bir insanın gelişim süreci gibi belirli aşamaları vardır. Her insan nasıl bebeklik, çocukluk, ergenlik, yetişkinlik, orta yaş, yaşlılık gibi gelişim süreçlerinden geçiyorsa evlilik de buna benzer süreçlerden geçer ve gelişir. Her gelişim döneminde ailenin yapması gereken belirli gelişim görevleri vardır. Bu gelişim görevleri kendiliğinden sırası geldiğinde aile tarafından yapılır. Bazı aileler de ise kendiliğinden yapılması gereken bu görevler sekteye uğrayarak psikolojik sıkıntılara neden olmaktadır. Ailenin hangi aşamada hangi gelişim görevleri var bilmek aileye farkındalık kazandıracaktır.

Duvall tarafından ortaya atılan aile yaşam döngüsü aileyi sekiz gelişim aşamasında inceler:

1. Çocuksuz Evli Çiftler: Bu gelişim aşamasının süresi ortalama iki yıldır. Evlilikten itibaren iki yıl sürer ve bu süreçte evli çiftlerin karı-koca rolü vardır. Bu süreçteki görevler; evlilik birliğini sağlamak, karşılıklı ilişkiyi güçlendirmek, evlilik uyumunu sağlamak, çiftlerin birbirlerini tanımasını sağlamak, kaliteli cinsel yaşam becerilerini kazanmak ve anne babalık için kendilerini hazırlamaktır.

2. 30 Aylık Bebeği Olan Aileler: Bu gelişim aşamasının süresi ortalama iki ila beş yıl kadardır. Bu süreçte çiftlerin karı-koca rolleri ve anne baba rolleri vardır. Bu süreçteki görevler; çiftlerin hamilelik sürecini sağlıklı yaşamasını sağlamak, ilk hamilelik sürecinin keyfine varmalarını sağlamak, yeni doğan bebeğin fiziksel ve ruhsal ihtiyaçlarını sağlamak, güvenli bir aile ortamı oluşturmak, eşlerin iletişim ve kaliteli cinsel yaşam becerilerini sürdürmektir.

3. Okul Öncesi Dönemde Çocuğu Olan Aileler: Bu gelişim aşamasının süresi ortalama iki ila beş yıl arasındadır. Bu süreçte aile üyelerinin, karı-koca, anne-baba, kız kardeş-erkek kardeş, kız çocuk-erkek çocuk rolleri vardır. Bu süreçteki görevler; ilk çocuğun gelişimsel sorumluluğunu üstlenmek ve eğitim ihtiyacının karşılanması, eğer ikinci çocuk varsa ilk çocuğun kardeş kıskançlığı krizlerinin önlenmesi, ikinci çocuğa uyum sağlamak, çocuklarla kaliteli vakit geçirmek, eşler arası iletişim ve kaliteli cinsel yaşam becerilerini sürdürmektir.

4. Okula Giden Çocukları Olan Aileler: Bu gelişim aşamasının süresi ortalama yedi yıldır. Bu dönemde ailenin karı-koca, anne-baba, kız kardeş-erkek kardeş, kız çocuk-erkek çocuk rolleri vardır. Bu dönemin gelişim görevleri; anne baba olarak çocukların eğitim ihtiyaçlarının karşılanması, çocukların eğitsel başarılarının desteklenmesi ve takdir edilmesi, okul-öğretmen işbirliğinin güçlendirilmesi, öğrencilerin sorumluluklarının kazandırılması, aile içi iletişimin ve eşler arası kaliteli cinsel yaşam becerilerinin sürdürülmesidir.

5. Ergenlik Çağında Çocukları Olan Aileler: Bu gelişim döneminin süresi ortalama yedi yıldır. Bu dönemde ailelerin karı-koca, anne-baba, kız kardeş-erkek kardeş, kız çocuk-erkek çocuk rolleri vardır. Bu dönemin gelişim görevleri; ergenlik dönemine girecek çocukla kaliteli iletişim kurmak, çocuğu ergenlik dönemi hakkında bilgilendirmek, ergenlik dönemi özellikleri hakkında anne babanın bilinçlenmesi, ergenin kimliğine ve kişiliğine saygı duymak, ergenin kendisini geliştirmesi için gerekli sosyal ve maddi desteğin verilmesi, aile içi iletişimin ve eşler arası kaliteli cinsel yaşam becerilerinin sürdürülmesidir.

6. Ailenin İlk Çocuğu Evden Ayrılmış, Son Çocuk Evden Ayrılıyor: Bu dönemin ortalama süresi sekiz yıldır. Bu dönemde ailenin karı-koca, anne-baba, kız kardeş-erkek kardeş, kız çocuk-erkek çocuk rolleri vardır. Bu dönemin gelişim görevleri; üniversite için ilk çocuğun evden ayrılmasına uyum sağlamak, öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarının desteklenmesi, çocukların iş bulma konusunda desteklenmesi, çocukların kendi sorumluluklarını almaları desteklenmesi, evlilik kararları almalarında gerekli desteğin verilmesidir.

7. Orta Yaşlı Anne Baba: Bu dönemin süresi ortalama on beş yıldır. Evden herkes gitmiştir. Ailenin rolleri karı-koca, anne-baba şekline geri dönmüştür ayrıca babaanne-büyükbaba, dede-nine gibi roller eklenmiştir. Bu dönemin gelişim görevi evlilik ilişkilerinin tatminini yaşamak ve yeni kuşak aile üyeleriyle soy bağını kuvvetlendirmektir.

8. Aile Üyelerinin Emekliliklerinden Sonraki Dönem: Bu dönem ortalama on beş yıl kadar sürer. Bu dönemde eşler partnerini kaybedebilir. Ailenin rolleri dul erkek-dul kadın, babaanne-nine, büyükbaba-dede rollerinden oluşabilir. Bu dönemin gelişim görevleri; yalnız yaşamayla başa çıkmak ve aile ilişkilerini sürdürmektir.

Aile Yaşam Döngüsü Aşaması ve Süresi	Kişilerin Aile İçindeki Rolleri	Ailenin Kritik Gelişim Görevleri
1-Çocuksuz evli çiftler (2 yıl)	Karı-koca	Karşılıklı bir evlilik kurmak, hamileliğe ve annelik, babalık sözleşmesine uyum sağlamak.
2-30 aylık bebeği olan aileler (2-5 yıl)	Karı-anne, Koca-baba veya oğlan çocuğu veya her ikisi	Küçük çocuğun gelişimine uyum ve güven sağlama, bakım ve beslenme
3-Okul öncesi dönemde çocuğu olan aileler (30 ay-6 yaş)	Karı-anne-koca-baba kız çocuk-kız kardeş erkek çocuk-erkek kardeş	Okul öncesi dönem çocuğun kritik ilgi ve ihtiyaçlarına uyum sağlamak.
4-Okula giden çocukları olan aileler (6-13 yaş ) (7 yıl)	Karı-anne-koca-baba kız çocuk-kız kardeş erkek çocuk-erkek kardeş	Okul çağında çocukları olan ailelerle uyum içinde olmak.Çocukların eğitsel başarılarını cesaretlendirmek.
5-Ergenlik çağında çocukları olan aileler(13-20 yaş)(7 yıl)	Karı-anne-koca-baba, kız çocuk-kız kardeş, erkek çocuk-erkek kardeş	Özgürlük ve sorumluluk arasında denge oluşturmak.
6-Ailenin birinci çocuğu evden ayrılmış, ve son çocuk evden ayrılıyor(8 yıl)	Karı-anne-büyükanne, koca-baba-büyükbaba, kız çocuğu-kız kardeş-hala, erkek çocuğu-erkek kardeş-amca	Genç yetişkinleri iş, meslek, askerlik, okul ve evlilik için özgür bırakmak.
7-Orta Yaşlı Anne-Baba, Boşalmış evden emekliliğe kadar(15+yıl)	Karı-anne-büyükanne, koca-baba-büyükbaba	Evlilik ilişkilerini tekrar inşa etmek.Daha yaşlı ve daha genç kuşaklarla soy bağlarını sürdürmek,
8-Aile üyelerinin emekliliklerinden sonraki dönem(10-15+yıl)	Dul erkek / dul bayan, karı-anne-büyükanne, koca-baba-büyükbaba	Yalnız yaşamayla baş etmek, emeklilik sonrası yaşama uyum sağlamak.